Wat is e-learning

1. Wat betekent de term e-learning

De term e-learning staat letterlijk voor electronic learning. Vroeger was dit synoniem voor het volgen van een online cursus. Tegenwoordig kun je elektronisch leren in de breedste zin van het woord.

Je staat er misschien niet bij stil, maar eigenlijk doen we elke dag aan e-learning. Of je nu een tutorial op Youtube bekijkt, of reviews van klanten leest voordat je een aankoop doen, je gebruikt iedere dag een veelheid aan digitale middelen om informatie te zoeken, te filteren en te delen.

E-learning op het werk of onderwijsinstelling

E-learning wordt door organisaties veelal in een digitale leeromgeving aangeboden, die te benaderen is met een pc, of mobiele apparaten zoals tablet of telefoon. De digitale leeromgeving kan de vorm hebben van een forum, online bibliotheek of kennisbank of een uitgebreide leeromgeving, een LMS.

Het learning management systeem is vaak alleen toegankelijk voor de studenten of medewerkers die verbonden zijn aan de instelling. In het LMS kunnen zij verplichte en vrijwillige scholing volgen. Denk bijvoorbeeld aan zorgprofessionals die hun bevoegd- en bekwaamheid aantonen door het volgen van e-learning modules en het maken van een online toets. Naast het volgen van een e-learning, kunnen gebruikers ook toetsen maken, hun resultaten bijhouden en kennis delen met collega’s. De organisatie heeft ook inzicht in die resultaten en kan deze indien nodig overleggen aan accrediterende instantie.

Performance support, medewerkers ondersteunen met relevante informatie op de werkvloer, raakt ook steeds meer in zwang en zou je als een moderne vorm van e-learning kunnen zien. Het gaat daarbij steeds vaker om kleine brokjes informatie aangeboden in verschillende vormen, die mensen on demand en on the job kunnen benaderen. Zo kunnen professionals vaardigheden ontwikkelen in de praktijk van hun werkplek.

Bij veel organisaties komt er ook steeds meer aandacht voor de zogenaamde soft skills die medewerkers middels e-learning kunnen ontwikkelen. Soft skills zijn nieuwe vaardigheden die mensen binnen en buiten hun werk kunnen toepassen, bijvoorbeeld op het gebied van communicatie, samenwerking of de balans tussen werk en privé. Ze dragen bij aan de persoonlijke en professionele ontwikkeling van medewerkers.

Van klassikaal leren vs online leren naar blended learning

Bij de opkomst van digitale leervormen werd e-learning wel eens gezien als de vervanging van traditioneel klassikaal leren. Door de jaren heen zien we dat e-learning door onderwijsinstellingen steeds meer wordt ingezet als extra dimensie van traditioneel klassikaal leren. Bij hybride of blended learning, is de elektronische omgeving te zien als een extensie van het klaslokaal. In virtuele klaslokalen kunnen leerlingen verdieping zoeken, samenwerken, discussiëren en kennis ontwikkelen en delen buiten de muren van het klaslokaal. Online lesmateriaal kan er ook voor zorgen dat cursisten voorbereid en op hetzelfde niveau aan een klassikale cursus of les beginnen. Deze face-to-face sessies kunnen vervolgens gericht gebruikt worden voor verdieping en praktijkoefening. Regelmatig persoonlijk contact met docent en medeleerlingen blijft dus belangrijk.

De interactieve mogelijkheden van moderne internettechnologie verrijken de leerervaring van studenten. Dit maakt e-learning zeer geschikt om kennis te oefenen en te toetsen en informatie niet alleen tekstueel, maar ook visueel aan te bieden. E-learning is dus niet in de plaats gekomen van traditioneel leren, maar ondersteunt het op verschillende manieren.

2. Vormen van E-learning

Het digitale karakter van e-learning zorgt voor flexibiliteit en interactiviteit. Je kunt online trainingen immers altijd en overal benaderen. Leren wordt daarmee plaats- en tijdonafhankelijk. Je leert wanneer het jou uitkomt, bijvoorbeeld onderweg, óf wanneer je het nodig hebt, zoals in situaties op je werk. De veranderende behoeften van leerlingen sturen in die zin de ontwikkeling van e-learning.

E-learning is on demand

Dit vraagt ook om een ander aanbod van leercontent. In plaats van lange leerlijnen die je van A tot Z doorloopt, willen studenten on demand leren. Microlearning verwijst naar het aanbieden van korte snackable leercontent over één afgebakend onderwerp. In plaats van een lesboek of hoorcollege, scroll of klik je snel naar de content die je nodig hebt. Die content kan bestaan uit tekst, video’s en interactieve en/of grafische elementen.

E-learning en toetsing stimuleert feedback

Zelftesten en toetsing vormen een ander belangrijk onderdeel van e-learning. Door interactieve feedback wordt de leerstof sneller en beter onthouden. De resultaten van online trainingen zijn meteen inzichtelijk en geven zowel student als onderwijsinstelling waardevolle inzichten in voortgang en prestaties. In een professionele setting zijn ook verplichte onderdelen te toetsen en certificaten te behalen.

Naast resultaten kunnen gebruikers met hun feedback bijdragen aan de verbetering van het aanbod en leerproces. De feedbackloop is dan ook een belangrijk onderdeel van e-learning.

E-learning ondersteunt sociaal leren en werkplekleren

Het belang van sociaal leren en werkplekleren wordt steeds meer onderkend. We leren niet alleen in het klaslokaal, maar juist ook in andere leersituaties en van elkaar. Met e-learning kun je hier heel goed op inspelen, door leercontent aan te bieden op plekken waar het nodig is.

Denk aan zorgverleners die via een QR-code uitleg over een lastig medisch apparaat krijgen, of een introductievideo bij een nieuw softwareprogramma. Ook kunnen gebruikers in de online omgeving samenwerken en kennis delen. Veel learning management systemen bieden daarom sociale functies zoals kanalen en forums aan.

Integratie met nieuwe technieken op AR/VR-gebied maken de leerervaring nog rijker. In ziekenhuizen kunnen bijvoorbeeld praktijksituaties gesimuleerd en geoefend worden met VR-brillen.

3. Voordelen van e-learning

E-learning neemt een steeds grotere plaats in ons leven in. Ook in traditionele curricula zie je steeds meer online integratie, als verrijking van het face-to-face contact in het klaslokaal. Dat is niet alleen een logisch gevolg van de verregaande digitalisering en de mogelijkheden van internettechnologie, maar ook omdat het veel voordelen biedt:

• Flexibel studeren: Leerlingen kunnen op hun eigen tempo en op een manier die bij hen past studeren. Iedereen heeft zijn eigen leervoorkeur. De een leest graag een boek, terwijl een ander leert door zichzelf te toetsen of dingen uit te proberen. Gepersonaliseerde leerervaringen maken leren prettiger en effectiever. Door leercontent op verschillende manieren aan te bieden, sluit je aan bij de leervoorkeur en het leerproces van de individuele student.

• Verrijking van traditioneel leren: De online dimensie kan een verrijking zijn van een klassikale setting. Studenten kunnen dieper op de stof ingaan, samenwerken, toetsen maken en feedback geven en krijgen. Je bent niet meer gebonden aan een tijd en plaats, maar kan op je eigen tempo en waar en wanneer je dat wilt de lesstof induiken.

• Data en inzichten: De resultaten en andere data geven studenten, docenten en organisaties veel meer inzichten in voortgang, prestaties, struikelblokken en leerproblemen. Door structureel te monitoren en meten, kun je leercontent blijven verbeteren en daardoor steeds betere content maken. Daarnaast kun je gericht inspelen op onduidelijkheden en leerlingen ondersteunen wanneer ze dat nodig hebben.

• Tijds- en kostenbesparing: E-learning is vaak gericht op een specifiek onderwerp, waardoor het leren minder tijd kost. Vooral in een professionele context houdt een korte, gefocuste e-learning medewerkers korter van hun werk af dan een klassikale cursus of training. Dit zorgt niet alleen voor een efficiëntere inzet van personeel, maar bespaart ook kosten op faciliteiten, locaties, trainers/docenten en lesmaterialen.

4. Hoe maak je e-learning modules

De eerste e-learnings waren vaak letterlijke vertalingen van boeken in een digitale vorm. Sinds de ontwikkeling en verregaande integratie van internet in ons dagelijks leven, zijn we informatie anders gaan verwerken. Zowel de lengte, als de vorm en de inhoud van e-learning modules zijn daarmee sterk veranderd. Hier enkele tips om je als contentontwikkelaar op weg te helpen bij het maken van een online cursus:

Het ontwerp van een e-learning hangt af van leerdoel en doelgroep

Breng daarom eerst in kaart wat gebruikers na het volgen van de e-learning moeten kunnen of kennen. Welke kennis en vaardigheden hebben ze nodig? Pas de aanpak en opzet van je e-learning daarnaast aan je doelgroep aan.

• Stel leerdoelen vast: Bepaal wat je wilt bereiken en hoe je dit gaat beoordelen. Maak op basis daarvan vragen en oefeningen. Dit geeft structuur aan de e-learning.

• Ken je doelgroep: Wie zijn ze? Wat weten ze al? Waar lopen ze tegenaan? Verdiep je in de leervragen van je doelgroep om relevante leercontent te maken.

• Beperk de duur: Houd de e-learning maximaal 15 minuten per module. Kun je het leerdoel niet binnen die tijd bereiken? Splits het dan op in meerdere modules of een leerpad.

• Interactie met praktijk: Moeten deelnemers iets kunnen? Voeg dan een praktijkgedeelte toe om vaardigheden te oefenen.

• Herhaling en toetsing: Moeten deelnemers iets kennen? Bied informatie in verschillende vormen aan en toets tussendoor om kennis beter te laten beklijven.

Maak content to the point en gestructureerd

Mensen lezen online anders dan op papier. Ze scannen een pagina en zoeken snel naar de informatie die ze nodig hebben. Vermijd lange stukken tekst zonder structuur, maar zorg voor duidelijke en overzichtelijke communicatie.

• Houd het kort en bondig. Focus op need-to-knows en schrap nice-to-knows.
• Noem de belangrijkste boodschap eerst.
• Breek content op in deelonderwerpen en bied detailinformatie gelaagd aan.
• Gebruik korte zinnen en schrijf puntsgewijs.
• Gebruik makkelijk scanbare tussenkopjes voor overzicht.

Zoek de interactie op

In een digitale omgeving heb je veel mogelijkheden om interactie op te zoeken. Denk aan quizvragen, interactieve video’s of afbeeldingen, ratings en commentaren.

• Kies het juiste medium: Past de informatie beter in tekst, beeld of video? Gebruik de vorm die de leerervaring verbetert.
• Gebruik interactieve toetsing: Tussendoor vragen stellen helpt om kennis beter te laten beklijven en houdt deelnemers betrokken.
• Verzamel feedback: Gebruik interactie niet alleen om kennis te toetsen, maar ook om feedback te verzamelen. Bijvoorbeeld met polls of reviews aan het einde van een training.

5. Leereffect van e-learning

De vraag of het leereffect van digitaal leren ook gemeten kan worden en of dit vergelijkbaar is met traditioneel contactonderwijs is natuurlijk belangrijk. Steeds meer studies tonen aan dat het leereffect van e-learning niet onderdoet voor klassikaal onderwijs (bron: https://link.springer.com/article/10.1007/BF03081798). Echter blijkt een combinatie van online leren en klassikaal onderwijs in opleidingen het meest effectief.

Het zijn met name het ontwerp van de e-learning en de leeractiviteiten die van meerwaarde zijn. Denk hierbij aan just-in-time feedback, self-assessments met tussentijdse toetsvragen, gespreid herhalen van informatie en flipped classroom.

Retentie

Een andere belangrijke bevinding is dat retentie van het geleerde bij digitaal leren een stuk beter lijkt te zijn. Multimodale leerervaringen verbeteren de retentie van kennis (Mayer, 2005). Door visuele, auditieve en interactieve elementen binnen een cursus af te wisselen, kunnen deelnemers informatie op meerdere manieren verwerken, waardoor ze het beter en langer onthouden.

Het zelfgestuurde karakter van e-learning draagt ook bij aan een betere leerervaring. Bij digitaal leren bepaal jij en niet de docent het leertempo, -moment en -tijd. Onderzoek wijst uit dat autonomie en zelfregulatie bijdragen aan leerresultaten en de motivatie om te leren (Zimmerman, 2002).

Tijd- en kostenbesparing

Daarnaast wijst data erop dat online leren over het algemeen minder tijd kost dan traditionele vormen van opleiden. Zeker in een professionele setting, waar capaciteit en flexibele inzetbaarheid belangrijke thema’s zijn, is dit van grote meerwaarde.

Hoewel tijdsbesparing geen direct leertechnisch effect is, betekent dit wel dat professionals meer tijd hebben om hun werk te doen en hun werk- en leertijd beter kunnen managen. In de zorgsector kan die extra tijd ten goede komen aan het verzorgen van cliënten.

6. E-Learning in een LMS: LTI vs SCORM

E-learning in een LMS integreren kan op verschillende manieren. De techniek die je gebruikt heeft vooral veel invloed op het beheer van je modules en de samenwerking met andere systemen. De meest bekende leerstandaarden zijn LTI en SCORM.

LTI (Learning Tools Interoperability)

LTI staat voor Learning Tools Interoperability. Het biedt een standaard voor het integreren van e-learning modules in een leeromgeving. Met behulp van LTI koppel je verschillende online (externe) leermiddelen eenvoudig aan één centrale leeromgeving, zonder aparte inloggegevens of losse platforms. Je kunt extern leeraanbod naadloos integreren in de onboarding, leertrajecten of compliance.

Een belangrijk voordeel van LTI is dat leerinhoud niet binnen het LMS hoeft te staan, maar ook op een contentserver gehuisvest kan worden. Met LTI is alles op één plek toegankelijk en kun je eenvoudig met verschillende externe aanbieders binnen de bestaande leeromgeving werken.

SCORM (Sharable Content Object Reference Model)

SCORM is een veelgebruikte standaard waarbij e-learning pakketten als een compleet bestand in het LMS worden geüpload. Dit pakket bevat alle bijbehorende bestanden zoals teksten, afbeeldingen, video's en toetsvragen. De SCORM-standaard zorgt ervoor dat je de e-learning content in je LMS kunt integreren.

Het nadeel van SCORM is dat als een LMS of een e-learning module niet SCORM-compliant is, je deze niet eenvoudig kunt integreren. Daarnaast is SCORM een verouderde en uitontwikkelde standaard. Steeds meer aanbieders kiezen ervoor om niet volgens SCORM te werken, wat een nadeel kan zijn als je samenwerkt met externe leveranciers.

7. E-learning maken door experts

E-learning maken was voorheen vaak het domein van de academie. De laatste jaren zien we dat deze verantwoordelijkheid steeds meer gedeeld wordt met de experts op de werkvloer. Dat is best logisch, want de experts zijn inhoudsdeskundigen op hun vakgebied. De rol van de academie wordt daarmee steeds meer faciliterend.

De inhoudsexperts kunnen op onderwijskundig gebied ondersteund worden door de academie. Ook digitale ondersteuning is nuttig, om het meeste uit het systeem te halen en leervormen te kiezen die aansluiten bij de leerdoelen en -behoeften van studenten.

Is jouw organisatie klaar om experts zelf e-learning te laten maken?

Is het maken van e-learning de taak van de academie of van inhoudelijke experts? Vul de uitgebreide vragenlijst in en test of jouw organisatie er al klaar voor is om experts op de werkvloer zelf e-learning te laten maken. Met de resultaten kun jij in jouw organisatie het gesprek starten om experts meer in hun kracht te zetten voor het ontwikkelen van online content.